BİLİM İNSANI YETİŞTİRME (BİY) PROGRAMI

PROGRAM HAKKINDA GENEL BİLGİ

Türkiye’de ilk defa TED Ankara Koleji Vakfı Özel Lisesi tarafından geliştirilerek uygulamaya konan Bilim İnsanı Yetiştirme (BİY) Programı, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarında araştırmacı ruha sahip, üretken, bilimsel düşünceyi özümsemiş ve bu özellikleri bir yaşam biçimi haline getirmiş öğrenciler yetiştirmeyi hedeflemektedir. BİY Programı Talim ve Terbiye Kurulunun 9/7/2007 tarih ve 121 sayılı kararının 2599 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlaması ile 2007-2008 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Resmi olarak MEB Lise öğretim programını takip etmenin yanı sıra ulusal programdan, haftalık ders saatleri, seçmeli dersler ve ilave gereklilikler (proje, kulüp vb.) bazında farklılıklar taşımaktadır.

Bilim İnsanı Yetiştirme Programı, TED Ankara Koleji’nde İngilizce, diğer TED Okullarında Türkçe olarak okutulmaktadır. Okulumuzda uygulanan programda ise matematik ve fen bilimleri grubunda yer alan derslerine ait terminoloji İngilizce olarak da verilmektedir.

PROGRAMIN AMACI VE GENEL HEDEFLERİ

Bilim İnsanı Yetiştirme Programı’nın amacı ve genel hedefleri;

• Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarındaki ilgi ve yetenekleri yüksek olan öğrencileri, kendi alanlarında yükseköğretime hazırlamak, bu alanlarda gereksinim duyulan üstün nitelikli bilim insanının yetiştirilmesine kaynaklık etmek,
• Öğrencileri araştırmaya yöneltmek, bilimsel ve teknolojik gelişmeler ile yeni buluşlara ve sosyal problemlere ilgi duyanların çalışacakları ortamı ve koşulları oluşturarak, farklı kültürleri anlayıp yorumlayabilen, yeni teknolojileri kullanabilen, yeni bilgiler üretebilen ve projeler hazırlayabilen bireyler yetiştirmek,
• Öğrencilerin bilimsel araştırma yapmalarına, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izlemelerine yardımcı olacak şekilde yabancı dilde iyi yetişmelerini sağlamaktır.

PROGRAMA KİMLER KATILABİLİR?

BİY Programına dahil olabilmek için, TED Okulları Ortaokulundan mezun olan 8. sınıf öğrencilerinin ve Liseye Geçiş Sınavı(LGS) Sonucu ile TED Okulları lise kademesine kayıt hakkı kazanan öğrencilerin okul tarafından belirlenmiş olan gerekli kriterleri sağlamaları gerekmektedir.

PROGRAMA KATILMAK İÇİN GEREKLİ KRİTERLER

• Okulun Sahip Olması Beklenen Kriterler

Programın, öğrencileri araştırmaya yöneltmek, bilimsel ve teknolojik gelişmeler ile yeni buluşlara ve sosyal problemlere ilgi duyanların çalışacakları ortamı ve koşulları oluşturarak, farklı kültürleri anlayıp yorumlayabilen, yeni teknolojileri kullanabilen, yeni bilgiler üretebilen ve projeler hazırlayabilen bireyler yetiştirmek amacından hareketle okulun bu ortam ve koşulları sağlayacak niteliklere sahip olması gereklidir. Bu bağlamda okulda yeterli sayıda ve donanımda fen laboratuvarlarının olması ve bu laboratuvarların normal öğretim programı doğrultusunda yapılan deneylere ilaveten araştırma deneyleri için de yeterli olması gereklidir.

Sınıflarda öğrenci sayısının maksimum 20-24 arasında olması ve sınıf ortamının gerek bireysel değerlendirmeye gerekse grup değerlendirmesine olanak verecek şekilde düzenlenmesi gereklidir (Okullarımızda bu amaca ilişkin BİY sınıflarında üçer öğrencinin grup şeklinde oturabileceği fasulye tipi sıralar kullanılmaktadır).

• Üniversite Desteği

Programın gerekliliği olan araştırma projeleri, deneyler ve akademisyen desteği konusunda üniversiteler ile işbirliği yapılır.

• Öğrencinin Sahip Olması Beklenen Kriterler

Program, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarında üretken, bilimsel düşünceyi özümsemiş ve bu özellikleri bir yaşam biçimi haline getirmiş öğrenciler yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bu nedenle bu programda öğrenim görecek öğrencilerin sadece nota dayalı bir akademik başarıya sahip olmaları yeterli değildir. Bu programa merak eden, salt bilgiyi ezberlemeyen, onu kullanabilen öğrencileri seçmek önemlidir.

• Programa Öğrenci Kabul Yöntemi

Programa, her yıl Genel Merkez tarafından hazırlanan genel bir seçme sınavı (BİY Seçme Sınavı) ya da LGS sonuçları yüzdelik dilimlerine göre belirli sayıda öğrenci alınmaktadır. Seçme sınavı Matematik, Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Türkçe derslerinin 6, 7 ve 8. sınıf konularını kapsamaktadır.

Sınav başvuru sürecinde öğrencilerden herhangi bir ücret alınmamaktadır.

BİY Programı öğrenci seçim sürecini başarı ile tamamlamış olan 9. sınıfa başlayacak öğrenciler gerekli koşulları sağlamaları durumunda dört yıl boyunca bu programı takip ederler. 9. Sınıf başında bu seçim süreci tamamlandıktan sonra ileriki yıllarda diğer sınıf düzeylerinde (10, 11 ve 12. sınıf) programa yeni öğrenci dahil edilmez.

PROGRAMIN YAPISI (ÖĞRETİM PROGRAMI)

Ders İçerikleri

Programda, MEB tarafından belirlenen ortak dersler okutulur. Bazı derslerin haftalık ders saatleri farklılık gösterir. Bu programın 10. sınıfında öğrenim gören öğrenciler seçmeli dersler kapsamında Proje Hazırlama ve Araştırma Teknikleri derslerini almak zorundadırlar.

MEB tarafından belirlenen öğretim programı, BİY programının hedefleri ve öğrencilerin yetenek ve ilgileri doğrultusunda zenginleştirilerek öğrencilere yaparak yaşayarak öğrenme fırsatları sunacak şekilde uygulanır. BİY Programında amaç, öğrencilerimizi sadece üniversite giriş sınavlarında değil aynı zamanda üniversite yaşamlarında da başarılı kılmaktır.

Programın Gereklilikleri

9. sınıfta; öğrencilerimizin güncel sorunlara yeni çözümler üretme alışkanlığı kazanması ve 10. sınıfın ikinci döneminde başlayacağı Bilimsel Proje çalışmalarına ön hazırlık olması açısından İnovasyon Kulübü’nde görev almaları zorunludur. Öğrencilerimiz daha sonraki yıllarda da bu kulübün doğal üyesidirler. (Bu kulüp yerine Yaratıcılık Kulübü, Destination Imagination Kulubü de seçilebilmektedir).

Türk Eğitim Derneği ile Amerikan Büyükelçiliği tarafından ortak olarak yürütülen İnovasyon Projesinin amacı Türk gençliğinin yaratıcılığının desteklenmesi, yeniliğin öneminin vurgulanması ve sürdürülebilir bir ekonominin oluşması için yenilikçi tabanlı gençler yetiştirmektir. Bu proje kapsamında, proje katılımcısı okullarda kurulan gruplar kendi sanal şirketlerini kurmaktadırlar. Şirketleri için logo tasarlayıp, inovatif bir ürün tasarlayan öğrenciler, her yıl mayıs ayında düzenlenen fuarda ürünlerini tanıtmaktadırlar. Fuar sonunda birinci seçilen şirket üyeleri Amerika’ya gönderilmektedir.

TED Okullarında uygulanmakta olan BİY öğrencilerinin sanal şirketler kurarak yenilikçi iş fikirleri çerçevesinde geliştirdikleri inovatif ürünlerinden bazıları şunlardır:

• Patlamayan lastik
• Acil haller için pansuman kutusu
• Takılmadan arabayı çalıştırmayan emniyet kemeri
• Ekmeğe yağ sürmeyi kolaylaştıran aparat
• Cep telefonları ve ipodlar için el ile çalışan sarj cihazı
• Elle çalışan televizyon kumanda sistemi
• Unlu mamulleri uzun süre taze tutmak için tasarlanan vakumlu ekmeklik
• Farklı müzik aletlerini çalmayı öğreten ve öğrencilerin kendi bestelerinin patentini de alabilecekleri bir paylaşım sitesi
• Görme engelliler için sensörlü, kulaklıklı, sesli navigasyon cihazı ve telefon
• Anaokulundan üniversiteye kadar, öğrencinin tüm çalışmalarını gösteren, öğretmen görüşlerine yer veren, şifreyle girilebilecek gelişmiş bir yazılım
• Kendiliğinden hareket eden bavul
• Güneş enerjisiyle çalışan serinletici
• Açık unutulan musluk, prizde unutulan ütü gibi durumlarda evden çıkarken kapıda kırmızı ışıkla uyarı veren alet
• Zil, telefon ve telesekreter sistemlerinin hepsini bir arada bulunduran evin/ofisin kontrollerini sağlayabilecekleri akıllı sistem: AK-SİS

10. ve 11. sınıfta; TÜBİTAK Proje Çalışmaları: Her öğrencinin öğrenimi süresince bireysel veya grup halinde Fen Bilimleri Bölümünde ‘Matematik ve Fen Bilimleri’ grubu derslerinin en az birinden, Sosyal Bilimler Bölümünde ise ‘Türk Edebiyatı ve Sosyal Bilimler’ grubu derslerinin en az birinden proje çalışmasına katılması zorunludur. Hazırlanacak projeler TUBİTAK Proje Yarışmasına katılacak nitelikte olmalıdır. Öğrenci, istemesi durumunda kendi alanı dışında da proje hazırlayabilir. Projeler ayrıca ilgili ders öğretmeni (ya da öğretmenleri) tarafından puanla değerlendirilir ve teslim edildiği dönemin notuna doğrudan etki ettirilir.

Proje çalışmaları 10. sınıfın ikinci döneminde başlar, 11. sınıfın birinci döneminin sonunda tamamlanır.

TED Okulları BİY Programı Öğrencilerinin TÜBİTAK Başarılarından Örnekler;

• “Kaybolan Meslekler: Ankara İli Kale Mahallesi Örneği” projesiyle Sosyoloji dalında birincilik,
• “e-danışma Sistemi” projesiyle Bilgisayar dalında birincilik,
• “Üçgenlerde ve bazı özel dörtgenlerde ağırlık merkezine farklı bir bakış” projesiyle Matematik dalında ikincilik,
• “Biyopolimer albumin ile floresan boya yüklü nano taşıyıcıların hazırlanması” projesiyle Kimya dalında üçüncülük,
• “Çanakkale Savaşı Üzerine Bir Mekan Analizi” projesiyle Coğrafya dalında Türkiye birinciliği,
• “Easymove” projesiyle Bilgisayar dalında bölge üçüncülüğü,
• “Gündelikçi Ev İşçileri ve Sorunları” projesiyle Sosyoloji dalında bölge üçüncülüğü,
• “Markopaşa: Halk için haftalık siyasi mizah gazetesi” projesiyle Tarih dalında bölge üçüncülüğü,
• “Eğlenerek Kimya Eğitimi” projesiyle Kimya dalında Bölge birinciliği,
• “Östrojen Hormonunun Poecilia Reticulata Balıkları Üzerindeki Etkileri” projesiyle Biyoloji dalında Bölge birinciliği
• “Suyun Hafızası” adlı projeyle Biyoloji dalında bölge birinciliği,
• “Çocuk Oyunlarındaki Değişimin Bireyin Gelişim Özellikleri İle Sosyal İlişkilerine Etkisi” adlı projeyle Psikoloji dalında Bölge üçüncülüğü
• “Eyecons” projesiyle Bilgisayar dalında Bölge birinciliği,
• “Atık Pillerdeki Anot ve Katotların Ayrılıp Elektron Alıp Verme Prensibine Göre Güneş Paneli Üretiminde Bulunulması” projesiyle Fizik dalında Bölge birinciliği,
• “Erdwards Eliptik Eğrileri Üzerinde Mathematica İşlemleri İle Kriptografiye Farklı Bir Bakış” projesiyle Matematik dalında Bölge ikinciliği ,21. Ulusal Bilim Olimpiyatları Bilgisayar Dalında Bronz Madalya, 22. Ulusal Bilim Olimpiyatları Bilgisayar Dalında Gümüş Madalya ve Balkan Ülkeleri Bilgisayar Olimpiyatında Bronz Madalya
• “AGRICON: Tarımda Bilişim Desteği” projesiyle Bilgisayar dalında Bölge birinciliği,
• “KODBANK” projesiyle Bilgisayar dalında Bölge üçüncülüğü,
• “Toksinlere Karşı Koruyucu Kalkan; Likopen” projesiyle Biyoloji dalında Bölge üçüncülüğü,
• “Güneş Lekeleri ve İklim Unsurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Ankara Örneği (1930-2013)” projesiyle Coğrafya dalında Bölge üçüncülüğü,
• “Direk Methanol Yakıt Hücresi İçin Verimli Bipolar Plaka Geliştirmek” projesiyle Fizik dalında Bölge birinciliği,
• “Elektrostatik Kuvvetten Yararlanarak Yerçekimsiz Ortamda Oluşan Kas ve Kemik Erimesinin Önlenmesi İçin Yapay Yerçekimi Oluşturulması” projesiyle Fizik Uygulama dalında Türkiye birinciliği,
• “Çocuk Evleri ve Yetiştirme Yurtlarında Kalan Çocukların Psikososyal Gelişimlerinin

Sosyal Çevre İle İlişkilendirilmesi Üzerine Bir Çalışma: Ankara İli Örneği” projesiyle Sosyoloji               dalında Bölge birinciliği,

• “Manyetik Alanda Harmonik Hareketin İncelenmesi” projesiyle Fizik dalında bölge üçüncülüğü,

TÜBİTAK Bilim Olimpiyatlarına Hazırlık Çalışmaları: Proje çalışmalarının yanı sıra öğrenciler

belirli gruplara ayrılarak istedikleri alanla ilgili belirlenen saatlerde TUBİTAK Bilim Olimpiyatlarına hazırlık çalışmalarına tabi tutulurlar. Bu çalışmalarda, daha önce bu alanlarda çalışmaları bulunan deneyimli öğretmenler görev alırlar. TÜBİTAK Bilim Olimpiyatları’na hazırlık çalışmaları 10. sınıfta başlar 11. sınıfta sınavın yapılacağı tarihe kadar devam eder.

Araştırma Deneyleri: Programın gereklilikleri doğrultusunda öğrencilerimiz 10. ve 11. sınıfta Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerinden birer araştırma deneyi yapmak zorundadırlar. Araştırma deneylerinin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirdiği ve bu beceriler sayesinde öğrencilerin kavramları ezberlemek yerine problem oluşturma ve çözme, eleştirel düşünme, karar verme ve meraklarını giderme olanağı verdiği bilinmektedir.

Bu çalışmalarda öğrenciler problemi tanımlar ve problemin çözümü için hipotezler kurar, hipotezlerini test etmeleri için veriler toplar, topladığı verileri değerlendirerek sonuca ulaşırlar. Sonuç olarak öğrenciler araştırmaya dayalı deney tekniğinde, deneyi bizzat kendileri planlar ve yaparlar. Böylece, geleneksel laboratuvar tekniğine göre daha az direktifin verildiği, daha çok sorumluluğun olduğu öğrenci merkezli bir ortamda deneylerini gerçekleştirirler.

10. ve 11. sınıfta yapılan tüm bu faaliyetlerde, öğrencilere bilimsel araştırmanın yol ve yöntemlerini

öğretmek amacıyla bilimsel süreç becerileri olarak adlandırılan becerileri kazandırmak esas alınmıştır.

Programa Devam Koşulları

Bu programda öğrenim gören öğrencilerin programa devam edebilmeleri için;

• sınıf sonunda Fizik, Kimya, Biyoloji, Türk Dili ve Edebiyatı ve Matematik derslerinden ders kesimi itibarıyla başarısız dersi bulunmaması ve bu derslere ait yılsonu ağırlıklı puan ortalamasının 65 ve üzerinde olması,
• ve 11. sınıf sonlarında alan derslerinde (Fen Bilimleri bölümünde Fizik, Kimya, Biyoloji ve Matematik; Sosyal Bilimler bölümünde ise Türk Dili ve Edebiyatı, Psikoloji, Coğrafya, Tarih ve Matematik) ders kesimi itibarıyla başarısız dersi bulunmaması ve bu derslere ait yılsonu ağırlıklı puan ortalamasının 65 ve üzerinde olması gerekmektedir.

Yukarıda verilen akademik kriterleri sağlayamayan ya da diğer zorunlu faaliyetleri yerine getirmeyen öğrencilerin programla ilişikleri kesilir. Bu öğrenciler bir sonraki öğretim yılında öğrenimlerine Ulusal Lise Programında devam ederler. Ulusal Programa devam eden öğrenciler ve BİY öğrencileri merkezi sınavlarda dezavantaj yaşamamaları için aynı sınavlarla değerlendirilmektedir.

Bilim İnsanı Yetiştirme Programını başarı ile tamamlayan öğrencilere MEB Lise Diplomasına ilave olarak TED Okulları Bilim İnsanı Yetiştirme Programı Sertifikası verilir.

PROGRAMIN SUNDUĞU FIRSATLAR

Programın amacına hizmet edecek en önemli faaliyetlerden birisi programda öğrenim gören öğrencilerde bilimsel düşünce sistematiği geliştirmek, bilim uğraşısının zor yanları yanında eğlenceli ve haz veren bir uğraşı olduğunu öğrencilere göstermek ve motivasyonlarını arttırmak amacıyla yaptıkları araştırmalar hakkında konferans verecek akademisyenlerin okula davet edilerek periyodik olarak öğrencilerle bir araya getirilmesidir.

Bu amaçla okulların bulunduğu bölgede ortak çalışma yapabileceği bir üniversite ile sürekli işbirliği içinde olmaları bu yöndeki faaliyetlerin belirli bir düzen içerisinde yürütülmesi açısından önemlidir.

BİY Programının öğrencilere üniversiteye yerleşme sürecinde sağladığı avantajlardan biri de Koç Üniversitesi’nin tüm bölümlerinde geçerli olmak üzere BİY mezunlarına %25 burs vermesidir.